| 
 
Heiði hana hétu,
 hvars til húsa kom,
 völu velspá,
 vitti hon ganda,
 seið hon hvars hon kunni,
 seið hon hugleikin,
 æ var hon angan
 illrar brúðar.
  
Ein sat hon úti,
 þá er inn aldni kom
 yggjungr ása
 ok í augu leit.
 Hvers fregnið mik?
 hví freistið mín?
 alt veit ek, Óðinn!
 hvar þú auga falt.
  Valði henni Herföðr
 hringa ok men,
 féspjöll spaklig
 ok spáganda;
 sá hon vítt ok um vítt
 of veröld hverja.
  Hljóðs bið ek allar
 helgar kindir,
 meiri ok minni
 mögu Heimdallar;
 viltu, at ek, Valföðr!
 vel framtelja
 forn spjöll fíra,
 þau er fremst um man.
  Ek man jötna
 ár um borna,
 þá er forðum
 mik fdda höfðu;
 níu man ek heima,
 níu íviði,
 mjötvið mran
 fyr mold neðan.
  Ár var alda
 þar er Ýmir bygði,
 vara sandr né sær
 né svalar unnir,
 jörð fannsk æva
 né upphiminn,
 gap var ginnunga,
 en gras hvergi.
  Áðr Burs synir
 bjöðum um ypðu,
 þeir er Miðgarð
 mran skópu;
 sól skein sunnan
 á salar steina,
 þá var grund gróin
 grnum lauki.
  Sól varp sunnan,
 sinni mána,
 hendi inni hgri
 um himinjódyr;
 sól þat ne vissi
 hvar hon sali átti,
 máni þat ne vissi
 hvat hann megins átti,
 stjörnur þat ne vissu
 hvar þær staði áttu.
  Þá gengu regin öll
 á rökstóla,
 ginnheilug goð,
 ok um þat gættusk;
 nátt ok niðjum
 nöfn um gáfu,
 morgin hétu
 ok miðjan dag,
 undorn ok aptan,
 árum at telja.
  Hittusk æsir
 á Iðavelli,
 þeir er hörg ok hof
 hátimbruðu,
 afla lögðu,
 auð smíðuðu,
 tangir skópu
 ok tól görðu.
  Tefldu í túni,
 teitir váru,
 var þeim vettugis
 vant ór gulli;
 unz þrjár kvámu
 þursa meyjar
 ámátkar mjök
 ór jötunheimum.
  Þá gengu regin öll
 á rökstóla,
 ginnheilug goð,
 ok um þat gættusk:
 hverr skyldi dverga
 drótt um skepja
 ór brimi blóðgu
 ok ór Bláins leggjum.
  Þar var Móðsognir
 mæztr um orðinn
 dverga allra,
 en Durinn annarr;
 þeir mannlíkun
 mörg um görðu
 dvergar í jörðu,
 sem Durinn sagði.
  Nýi, Niði,
 Norðri, Suðri,
 Austri, Vestri,
 Alþjófr, Dvalinn,
 Nár ok Náinn,
 Nípingr, Dáinn,
 Bifurr, Bafurr,
 Bömburr, Nori,
 Ánn ok Ánarr,
 Óinn, Mjöðvitnir.
  Veggr ok Gandálfr,
 Vindálfr, Þorinn,
 Þrár ok Þráinn,
 Þekkr, Litr ok Vitr,
 Nýr ok Nýráðr,
 nú hefi ek dverga,
 Reginn ok Ráðsviðr,
 rétt um talða.
  Fili, Kili,
 Fundinn, Nali,
 Hepti, Vili,
 Hanarr, Svíurr,
 Billingr, Brúni,
 Bildr ok Buri,
 Frár, Hornbori,
 Frægr ok Lóni,
 Aurvangr, Jari,
 Eikinskjaldi.
  Mál er dverga
 í Dvalins liði
 ljóna kindum
 til Lofars telja,
 þeir er sóttu
 frá salar steini
 Aurvanga sjöt
 til Jöruvalla.
  Þar var Draupnir
 ok Dólgþrasir,
 Hár, Haugspori,
 Hlévangr, Glóinn,
 Dori, Ori,
 Dúfr, Andvari,
 Skirfir, Virfir,
 Skafiðr, Ai.
  Álfr ok Yngvi,
 Eikinskjaldi,
 Fjalarr ok Frosti,
 Finnr ok Ginnarr;
 þat man æ uppi,
 meðan öld lifir,
 langniðja tal
 Lofars hafat.
  Unz þrír kvámu
 ór því liði
 öflgir ok ástkir
 æsir at húsi,
 fundu á landi
 lítt megandi
 Ask ok Emblu
 örlöglausa.
  Ond þau ne áttu,
 óð þau ne höfðu,
 lá né læti
 né litu góða;
 önd gaf Óðinn,
 óð gaf Hnir,
 lá gaf Lóðurr
 ok litu góða.
  Ask veit ek standa,
 heitir Yggdrasill
 hár baðmr, ausinn
 hvíta auri;
 þaðan koma döggvar
 þærs í dala falla;
 stendr æ yfir grnn
 Urðar brunni.
  Þaðan koma meyjar
 margs vitandi
 þrjár, ór þeim sal
 er und þolli stendr;
 Urð hétu eina,
 aðra Verðandi,
 skáru á skíði,
 Skuld ina þriðju;
 þær lög lögðu,
 þær líf kuru
 alda börnum,
 örlög seggja.
  Veit hon Óðins
 auga folgit:
 í inum mra
 Mímis brunni;
 drekkr mjöð Mímir
 morgin hverjan
 af veði Valföðrs.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Veit hon Heimdallar
 hljóð um fólgit
 undir heiðvönum
 helgum baðmi;
 á sér hon ausask
 aurgum forsi
 af veði Valföðrs.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Þat man hon fólkvíg
 fyrst í heimi,
 er Gullveig
 geirum studdu
 ok í höll Hárs
 hana brendu;
 þrysvar brendu
 þrysvar borna,
 opt, ósjaldan,
 þó hon enn lifir.
  Þá gengu regin öll
 á rökstóla,
 ginnheilug goð,
 ok um þat gættusk:
 hvárt skyldu æsir
 afráð gjalda,
 eða skyldu goðin öll
 gildi eiga.
  Fleygði Óðinn
 ok í fólk um skaut,
 þat var enn fólkvíg
 fyrst í heimi;
 brotinn var borðveggr
 borgar ása,
 knáttu vanir vígská
 völlu sporna.
  Þá gengu regin öll
 á rökstóla,
 ginnheilug goð,
 ok um þat gættusk:
 hverr hefði lopt allt
 lævi blandit
 eða ætt jötuns
 Óðs mey gefna.
  Þórr einn þar vá
 þrunginn móði,
 hann sjaldan sitr
 er hann slíkt um fregn;
 á gengust eiðar,
 orð ok sri,
 mál öll meginlig
 er á meðal fóru.
  Sá hon valkyrjur
 vítt um komnar
 görvar at ríða
 til Goðþjóðar:
 Skuld hélt skildi,
 en Skögul önnur,
 Gunnr, Hildr, Göndul
 ok Geirskögul;
 nú eru talðar
 nönnur Herjans,
 görvar at ríða
 grund valkyrjur.
  Ek sá Baldri,
 blóðgum tívur,
 Óðins barni
 örlög fólgin:
 stóð um vaxinn
 völlum hæri
 mjór ok mjök fagr
 mistilteinn.
  Varð af þeim meiði,
 er mér sýndisk,
 harmflaug hættlig,
 Höðr nam skjóta.
 Baldrs bróðir
 var of borinn snemma,
 sá nam Óðins sonr
 einnættr vega.
  Þó hann æva hendr
 né höfuð kembði,
 áðr á bál um bar
 Baldrs andskota.
 En Frigg um grét
 í Fensölum
 vá Valhallar.
 Vituð ér enn eða hvat?
     .   .   .   .
 .   .   .   .   .   .
 .   .   .   .   .   .
 .   .   .   .   .   .
 Þá kná Vala
 vígbönd snúa,
 heldr váru harðgör
 höpt ór þörmum.
  Hapt sá hon liggja
 undir hvera lundi
 lægjarnlíki
 Loka áþekkjan;
 þar sitr Sigyn
 þeygi um sínum
 ver vel glýjuð.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Á fellr austan
 um eitrdala
 söxum ok sverðum,
 Slíðr heitir sú.
  Stóð fyr norðan
 á Niðavöllum
 salr ór gulli
 Sindra ættar;
 en annarr stóð
 á Ókólni,
 bjórsalr jötuns,
 en sá Brímir heitir.
  Sal sá hon standa
 sólu fjarri
 Náströndu á,
 norðr horfa dyrr;
 féllu eitrdropar
 inn um ljóra,
 sá er undinn salr
 orma hryggjum.
  Sá hon þar vaða
 þunga strauma
 menn meinsvara
 ok morðvarga
 ok þanns annars glepr
 eyrarúnu;
 þar saug Níðhöggr
 nái framgengna,
 sleit vargr vera.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Austr sat in aldna
 í Járnviði
 ok fddi þar
 Fenris kindir;
 verðr af þeim öllum
 einna nökkurr
 tungls tjúgari
 í trolls hami.
  Fyllisk fjörvi
 feigra manna,
 rýðr ragna sjöt
 rauðum dreyra;
 svört verða sólskin
 um sumur eptir,
 veðr öll válynd.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Sat þar á haugi
 ok sló hörpu
 gýgjar hirðir
 glaðr Egðir;
 gól um hánum
 í gaglviði
 fagrrauðr hani,
 sá er Fjalarr heitir.
  Gól um ásum
 Gullinkambi,
 sá vekr hölða
 at Herjaföðrs;
 en annarr gelr
 fyr jörð neðan
 sótrauðr hani
 at sölum Heljar.
  Geyr Garmr mjök
 fyr Gnípahelli;
 festr man slitna,
 en freki renna.
 Fjöld veit hon frða,
 fram sé ek lengra,
 um ragnarök
 römm sigtíva.
  Brðr munu berjask
 ok at bönum verðask,
 munu systrungar
 sifjum spilla;
 hart er í heimi,
 hórdómr mikill,
 skeggjöld, skálmöld,
 skildir ru klofnir,
 vindöld, vargöld,
 áðr veröld steypisk;
 man engi maðr
 öðrum þyrma.
  Leika Míms synir,
 en mjötuðr kyndisk,
 at inu gamla
 Gjallarhorni;
 hátt blæss Heimdallr,
 horn er á lopti;
 mælir Óðinn
 við Míms höfuð.
  Skelfr Yggdrasils
 askr standandi,
 ymr it aldna tré,
 en jötunn losnar;
 hræðask allir
 á helvegum,
 áðr Surtar þann
 sefi of gleypir.
  Hvat er með ásum?
 hvat er með álfum?
 gnýr allr jötunheimr,
 æsir ru á þingi;
 stynja dvergar
 fyr steindurum
 veggbergs vísir.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Geyr nú Garmr mjök
 fyr Gnípahelli;
 festr man slitna,
 en freki renna.
  Hrymr ekr austan,
 hefisk lind fyrir.
 Snýsk jörmungandr
 í jötunmóði:
 ormr knýr unnir,
 en ari hlakkar,
 slítr nái niðfölr.
 Naglfar losnar.
  Kjóll ferr austan,
 koma munu Muspells
 um lög lýðir,
 en Loki stýrir;
 fara fíflmegir
 með freka allir,
 þeim er bróðir
 Byleists í för.
  Surtr ferr sunnan
 með sviga lævi,
 skínn af sverði
 sól valtíva.
 Grjótbjörg gnata,
 en gífr hrata;
 troða halir helveg,
 en himinn klofnar.
  Þá kemr Hlínar
 harmr annarr fram,
 er Óðinn ferr
 við úlf vega,
 en bani Belja
 bjartr at Surti;
 þar man Friggjar
 falla angan.
  Geyr nú Garmr mjök
 fyr Gnípahelli;
 festr man slitna,
 en freki renna.
  Þá kemr inn mikli
 mögr Sigföður
 Viðarr vega
 at valdýri;
 lætr hann megi hveðrungs
 mund um standa
 hjör til hjarta;
 þá er hefnt föður.
  Þá kemr inn mri
 mögr Hlóðynjar,
 gengr Óðins sonr
 við orm vega;
 drepr hann af móði
 Miðgarðs véurr;
 munu halir allir
 heimstöð ryðja;
 gengr fet níu
 Fjörgynjar burr
 neppr frá naðri
 níðs ókvíðnum.
  Sól tér sortna,
 sígr fold í mar,
 hverfa af himni
 heiðar stjörnur;
 geisar eimi
 ok aldrnari,
 leikr hár hiti
 við himin sjálfan.
  Geyr nú Garmr mjök
 fyr Gnípahelli;
 festr man slitna,
 en freki renna.
  Sér hon upp koma
 öðru sinni
 jörð ór gi
 iðjagrna;
 falla forsar,
 flýgr örn yfir,
 sá er á fjalli
 fiska veiðir.
  Finnask æsir
 á Iðavelli
 ok um moldþinur
 mátkan dma
 ok minnask þar
 á megindóma
 ok á Fimbultýs
 fornar rúnar.
  Þar munu eptir
 undrsamligar
 gullnar töflur
 í grasi finnask,
 þærs í árdaga
 áttar höfðu.
  Munu ósánir
 akrar vaxa,
 böls man alls batna,
 Baldr man koma;
 búa þeir Höðr ok Baldr
 Hropts sigtoptir
 vel valtívar.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Þá kná Hnir
 hlut við kjósa
 ok burir byggja
 brðra tveggja
 vindheim víðan.
 Vituð ér enn eða hvat?
  Sal sér hon standa
 sólu fegra
 gulli þakðan
 á Gimlé;
 þar skulu dyggvar
 dróttir byggja
 ok um aldrdaga
 ynðis njóta.
  Þá kemr inn ríki
 at regindómi
 öflugr ofan,
 sá er öllu ræðr.
  Þar kemr inn dimmi
 dreki fljúgandi,
 naðr fránn neðan
 frá Niðafjöllum;
 berr sér í fjöðrum
  flýgr völl yfir 
 Niðhöggr nái.
 Nú man hon sökkvask. 
 | 
Heidi men call me 
when their homes I visit, 
A far seeing Volva, wise in talismans. 
Caster of spells, cunning in magic. 
To wicked women welcome always.
  
Outside I sat by myself when you came, 
Terror of the gods, and gazed in my eyes. 
What do you ask of me? Why tempt me? 
Odhinn, I know  where your eye is concealed.
  Hidden away in the well of Mimir: 
Mimir each morning his mead drinks 
From Valfather's pledge. Well would you know more?
  Arm rings and necklaces, Odhinn you gave me 
To learn my lore, to learn my magic: 
Wider and wider through all worlds I see.
  Of Heimdal too and his horn I know. 
Hidden under the holy tree 
Down on it pours a precious stream from Valfather's pledge 
Well would you know more?
  Silence I ask of the sacred folk, 
Silence of the kith and kin of Heimdal: 
At your will Valfather, I shall well relate 
The old songs of men I remember best.
  I tell of giants from times forgotten. 
Those who fed me in former days: 
Nine worlds I can reckon, nine roots of the tree. 
The wonderful ash, way under the ground
  When Ymir lived long ago 
Was no sand or sea, no surging waves. 
Nowhere was there earth nor heaven above. 
Bur a grinning gap and grass nowhere.
  The sons of Bur then built up the lands. 
Moulded in magnificence middle-Earth: 
Sun stared from the south on the stones of their hall, 
From the ground there sprouted green leeks.
  Sun turned from the south, sister of Moon, 
Her right arm rested on the rim of Heaven; 
She had no inkling where her hall was, 
Nor Moon a notion of what might he had, 
The planets knew not where their places were.
  The high gods gathered in council 
In their hall of judgement. all the rulers: 
To Night and to Nightfall their names gave, 
The Morning they named and the Mid-Day, 
Mid-Winter, Mid-Summer, for the assigning of years.
  At Ida's Field the Aesir met: 
Temple and altar they timbered and raised, 
Set up a forge to smithy treasures, 
Tongs they fashioned and tools wrought;
  Played chess in the court and cheerful were; 
Gold they lacked not, the gleaming metal 
Then came three, the Thurs maidens, 
Rejoicing in their strength, from Giant-home.
  The high Gods gathered in council. 
In their hall of judgement: Who of the dwarves 
Should mould man by master craft 
From Brimir's blood and Blain' s limbs?
  Motsognir was their mighty ruler, 
Greatest of dwarves, and Durin after him : 
The dwarves did as Durin directed, 
Many man forms made from the earth.
  Nyi, Nidi Nordri, Sudri Austri, Vestri Althjof, Dvalin Bivor,
Bavor Bombur, Nori An and Anar Oin, Miodvitnir
  Veignr and Gandalf, 
Vindalf, Thorin Thror and Thrain Thekkr, Litr and Vitur Nar and Nyradur 
Fili, Kili Fundin, Nali Hefti, Vili Hanar, Sviur Billing, Bruni Bildur
and Buri Frar, Hornbori Fraegur and Loni Aurvangur, Jari Eikinskjaldi:
  
All Durin's folk I have duly named, 
I must tell of the dwarves in Dvalin' s host; 
Like lions they were in Lofar's time: 
In Juravale's marsh they made their dwelling, 
From their Stone hall set out on journeys,
  There was Draupnir and Dolgthrasir Har, Haugspori Hlevangur, Gloin Dori, Ori 
Dufur, Andvari, Skirvir, Virvir Skafidur, Ai
  Alf and Yngvi, 
Eikinskjaldi Fjalar and Frosti Finn and Ginnar: Men will remember
 while men live 
The long line of Lofar's forbears.
  Then from the host three came, 
Great, merciful, from the God's home: 
Ash and Elm on earth they found, 
Faint, feeble, with no fate assigned them
  Breath they had not, nor blood nor senses, 
Nor language possessed, nor life-hue: 
Odhinn gave them breath, Haenir senses, 
Blood and life hue Lothur gave.
  I know an ash tree, named Yggdrasil: 
Sparkling showers are shed on its leaves 
That drip dew, into the dales below, 
By Urd's well it waves evergreen, 
Stands over that still pool, 
Near it a bower whence now there come 
The Fate Maidens, first Urd, 
Skuld second, scorer of runes, 
Then Verdandi, third of the Norns: 
The laws that determine the lives of men 
They fixed forever and their fate sealed.
  The first war in the world I well remember, 
When Gullveig was spitted on spear-points 
And burned in the hall of the high god: 
Thrice burned, thrice reborn, 
Often laid low, she lives yet,
  The gods hastened to their hall of judgement, 
Sat in council to discover who 
Had tainted all the air with corruption 
And Odhinn's maid offered to the giants,
  At the host Odhinn hurled his spear 
In the first world-battle; broken was the plankwall 
Of the gods fortress: the fierce Vanes 
Caused war to occur in the fields.
  One Thorr felled in his fierce rage; 
Seldom he sits when of such he hears: 
Oaths were broken, binding vows, 
Solemn agreements sworn between them.
  Valkyries I saw, coming from afar, 
Eagerly riding to aid the Goths; 
Skuld bore one shield, Skogul another 
Gunn, Hild, Gondul and Spearskogul: 
Duly have I named the daughters of Odhinn, 
The valiant riders the Valkyries.
  Baldur I saw the bleeding God, 
His fate still hidden, Odhinn's Son: 
Tall on the plain a plant grew, 
A slender marvel, the mistletoe.
  From that fair shrub, shot by Hodur, 
Flew the fatal dart that felled the god. 
But Baldur' s brother was born soon after: 
Though one night old, Odhinn's Son 
Took a vow to avenge that death.
  His hands he washed not nor his hair combed. 
Till Baldur's bane was borne to the pyre: 
Deadly the bow drawn by Vali, 
The strong string of stretched gut, 
But Frigga wept in Fensalir 
For the woe of Valhalla. Well, would you know more?
  I see one in bonds by the boiling springs; 
Like Loki he looks, loathsome to view: 
There Sigyn sits, sad by her husband, 
In woe by her man. Well would you know more?
  From the east through Venom Valley runs 
Over jagged rocks the River Gruesome.
  North, in Darkdale, stands the dwelling place 
Of Sindri's kin, covered with gold; 
A hall also in Everfrost, 
The banquet hall of Brimir the giant.
  A third I see, that no sunlight reaches, 
On Dead Man's Shore: the doors face northward, 
Through its smoke vent venom drips, 
Serpent skins enskein that hall.
  Men wade there tormented by the stream, 
Vile murderers, men forsworn 
And artful seducers of other mens wives: 
Nidhogg sucks blood from the bodies of the dead 
The wolf rends them. Well, would you know more?
  In the east dwells a crone, in Ironwood: 
The brood of Fenris are bred there 
Wolf-monsters, one of whom 
Eventually shall devour the sun.
  The giants watchman, joyful Eggthur 
Sits on his howe and harps well: 
The red cock, called All-Knower 
Boldly crows from Birdwood.
  Goldencomb to the gods crows 
Who wakes the warriors in Valhalla: 
A soot red hen also calls 
From Hel's hall, deep under the ground.
  Loud howls Garm before Gnipahellir, 
Bursting his fetters, Fenris runs: 
Further in the future afar I behold 
The twilight of the gods who gave victory.
  Brother shall strike brother and both fall, 
Sisters' sons defiled with incest; 
Evil be on earth, an age of whoredom, 
Of sharp sword-play and shields clashing, 
A wind-age, a wolf-age till the world ruins: 
No man to another shall mercy show.
  The waters are troubled, the waves surge up: 
Announcing now the knell of Fate, 
Heimdal winds his horn aloft, 
On Hel's road all men tremble
  Yggdrasil trembles, the towering ash 
Groans in woe; the wolf is loose: 
Odhinn speaks with the head of Mimir 
Before he is swallowed by Surt's kin.
  From the east drives Hrym, lifts up his shield 
The squamous serpent squirms with rage 
The great worm with the waves contending 
The pale-beaked eagle pecks at the dead, 
Shouting for joy: the ship Naglfar
  Sails out from the east, at its helm Loki 
With the children of darkness, the doom-bringers 
Offspring of monsters, allies of the wolf, 
All who Byleists's brother follow.
  What of the gods? What of the elves? 
Gianthome groans the gods are in council 
The dwarves grieve before their door of stone, 
Masters of walls. Well, would you know more?
  Surt with the bane of branches comes 
From the south, on his sword the sun of the Valgods, 
Crags topple, the crone falls headlong, 
Men tread Hel's road, the Heavens split open.
  
A further woe falls upon Hlin 
As Odhinn comes forth to fight the wolf; 
The killer of Beli battles with Surt: 
Now shall fall Frigga's beloved.
  
Now valiant comes Valfather's son, 
Vidar, to vie with Valdyr in battle, 
Plunges his sword into he son of Hvedrung, 
Avenging his father with a fell thrust.
  Now the son of Hlodyn and Odhinn comes 
To fight with Fenris; fiercest of warriors 
He mauls in his rage all Middle-Earth; 
Men in fear all flee their homesteads; 
Nine paces back steps Bur's son 
Retreats from the worm of taunts unafraid.
  Now death is the portion of doomed men, 
Red with blood the buildings of gods, 
The sun turns black in the summer after, 
Winds whine. Well, would know more?
  Earth sinks in the sea, the sun turns black, 
Cast down from Heaven are the hot stars, 
Fumes reek, into flames burst, 
The sky itself is scorched with fire.
  I see Earth rising a second time 
Out of the foam, fair and green; 
Down from the fells fish to capture, 
Wings the eagle; waters flow.
  
At lda's Field the Aesir meet: 
They remember the worm of Middle-Earth, 
Ponder again the great twilight 
And the ancient runes of the high god
  Boards shall be found of a beauty to wonder at, 
Boards of gold in the grass long after, 
The chess boards they owned in the olden days,
  Unsown acres shall harvests bear, 
Evil be abolished, Baldur return 
And Hropt's hall with Hod rebuild, 
Wise gods. Well, would you know more?
  Haenir shall wield
 the wand of prophecy, 
The sons two brothers set up their dwelling 
In wide Windhome. Well, would you know more?
  Fairer than sunlight, I see a hall 
A hall thatched with gold in Gimle: 
Kind Lords shall live there in delight for ever.
  Now rides the Strong One to Rainbow Door, 
Powerful from heaven, the All-Ruler: 
From the depths below a drake comes flying 
The dark dragon from Darkfell, 
Bears on his opinions the bodies of men, 
Soars overhead I sink now. 
 
(W H Auden & P B Taylor Translation) 
 |